Wie is de volgende Tineke Ceelen?
Bron: Afscheidsinterview Tineke Ceelen met Patrick Lodiers: trots, dankbaar, én moeilijk
Na ruim twee decennia heeft Tineke Ceelen eerder dit jaar afscheid genomen als directeur van Stichting Vluchteling. In die jaren groeide zij uit tot een van de meest herkenbare gezichten in de wereld van hulporganisaties. Vooral door haar zichtbaarheid en persoonlijke betrokkenheid. Tineke koos ervoor om er zelf te zijn. Ze reisde naar de frontlinies van conflicten, bezocht vluchtelingenkampen en rampgebieden, en keek mensen in de ogen. Ze luisterde naar hun verhalen en bracht die rechtstreeks naar het Nederlandse publiek. Daarmee haalde ze het leed in de wereld dichterbij. “Ik heb hun verdriet gevoeld,” zei ze – en juist die nabijheid typeerde haar leiderschap.
Tineke liet zien wat menselijkheid in de praktijk betekent. Ze schuwde de confrontatie niet. Regelmatig verscheen ze in talkshows of kranten met verhalen die rauw en soms ongemakkelijk waren, maar altijd authentiek. Juist daardoor wist ze zoveel vertrouwen te wekken bij het publiek en steun te mobiliseren voor mensen in nood. Het vertrek van zo’n boegbeeld laat een leegte achter. Hopelijk zien andere directeuren dat er ook voor hun een rol is weggelegd om pro-actief de media op te zoeken en hun missie te delen.
Gelukkig zien we een aantal directeuren dat ook heel goed en scherp doen. Michiel Servaes van Oxfam Novib bijvoorbeeld, die vaak kiest voor de scherpe en activistische toon. Hij schuwt het niet om zich nadrukkelijk uit te spreken over ongelijkheid en oorlogssituaties. Pim Kraan van Save the Children vertelt het menselijke verhaal van kinderen in oorlog of rampgebieden, maar koppelt dat aan duidelijke principes. Hij zoekt niet alleen de empathie en urgentie op, maar hij praat ook over verantwoordelijkheid. En dan Ernst Suur van War Child, die de nadruk legt op wat vaak onzichtbaar blijft: de mentale littekens van oorlog. Zijn boodschap is helder: noodhulp is niet compleet zonder mentale eerste hulp.
Het gaat voor deze directeuren niet om persoonlijke profilering. Het gaat erom de impact van hun werk tastbaar te maken en schrijnende situaties onder de aandacht te brengen die anders onzichtbaar zouden blijven. Hun rol in de media is geen doel op zich, maar een middel om urgentie te creëren, het debat aan te jagen, druk te zetten op politiek en beleid, solidariteit op te roepen en steun te mobiliseren. Dat is moedig: je stelt je organisatie kwetsbaar op door je zo expliciet te positioneren, maar je vergroot ook de impact van je organisatie.
Dat is vandaag de dag misschien wel belangrijker dan ooit. Nieuws verdwijnt razendsnel uit beeld door de constante stroom aan berichten en beelden. Wat vandaag de voorpagina haalt, is morgen alweer vergeten. Daar komt bij dat algoritmes van sociale media bepalen welke verhalen we te zien krijgen. Dat betekent dat de zichtbaarheid van mensen in nood niet meer vanzelfsprekend is. Zonder krachtige stemmen die het verhaal telkens opnieuw onder de aandacht brengen, raken crises makkelijk overschaduwd door andere actualiteiten.
Juist daarom is het zo belangrijk dat directeuren bereid zijn hun stem te laten horen en met lef en overtuiging naar buiten te treden. Hun geloofwaardigheid en persoonlijke betrokkenheid maken vaak het verschil tussen een vluchtig bericht en blijvende aandacht. In een tijd waarin solidariteit onder druk staat, zijn directeuren die zichtbaar opkomen voor mensen in kwetsbare situaties onmisbaar. Zij zorgen ervoor dat we niet wegkijken, maar blijven zien wat er werkelijk op het spel staat.
Met het afscheid van Tineke Ceelen ontstaat er een zichtbaar gat. Haar unieke mix van persoonlijke betrokkenheid en zichtbaarheid is niet zomaar te vervangen. Tegelijkertijd biedt het ruimte aan andere directeuren om deze rol opnieuw in te vullen, ieder op hun eigen manier. Deze week werd bekend gemaakt dat Benoit de Gryse haar opvolger wordt bij Stichting Vluchteling. Misschien is hij wel degene die dit gat kan vullen en in zijn eigen stijl de zichtbaarheid en urgentie van vluchtelingen opnieuw weet te verwoorden.
De wereld heeft in ieder geval behoefte aan zo veel mogelijk krachtige stemmen die met overtuiging, betrokkenheid en moed het verhaal van hun organisatie blijven vertellen in de media. Niet alleen als het gaat om noodhulp. Dit geldt natuurlijk voor elk goed doel.