“Fondsenwerving moet gebaseerd zijn op waarden en principes, geïnspireerd door de meest pure motieven. Dat is altijd zo geweest, maar nu dwingen externe factoren ons om onze manier van werken te herzien.” Zo wordt een van de sessies van het International Fundraising Congress (IFC) geïntroduceerd. Ik sprak met Gerbren Deves, Global Development Director bij de World Press Photo Foundation en een van de sprekers tijdens deze ‘co-creatie sessie’.

RS: Gerbren, wat is ethiek voor jou?

“Er is een bekende quote: “doing the right thing even when no one is watching”. Dat vind ik op zich wel een goeie, maar wat het complex maakt, en ook heel interessant, is dat “the right thing” vaak lastig definieerbaar is. Omdat er verschillende perspectieven kunnen zijn. Wat de een oké vindt, kan de ander weer niet oké vinden. En het kan ook prima zo zijn dat beide partijen gelijk hebben.

Wat het nog complexer, en daarmee ook interessanter maakt, is dat perspectieven anders kunnen zijn in verschillende culturen en landen. En wat het nóg complexer en nóg interessanter maakt, is dat perspectieven ook veranderen. Zo kijken we, algemeen genomen, heel anders naar het klimaat dan tien jaar geleden. Of naar een traditie als Sinterklaas. En we hebben, onder meer door de invoering van AVG, een ander perspectief op privacy gekregen. En sinds de tragische dood van George Floyd en de opvolgende protesten en discussies, kijken veel mensen ook anders naar diversiteit en inclusie.

In mijn optiek zouden die veranderende perspectieven ook invloed moeten hebben op de manier waarop we als charity sector communiceren of zelfs hoe we onze activiteiten organiseren.”

RS: En als je dan ethiek bekijkt vanuit een fondsenwervend perspectief?

“In mijn visie is ethiek binnen fondsenwerving heel breed, en gaat dit over uiteenlopende zaken. Bijvoorbeeld het wel of niet geld aannemen van iemand waarvan je het idee hebt dat hij of zij niet helemaal wilsbekwaam is. Of van een bedrijf dat het wat minder nauw neemt met mensenrechten. Maar het gaat ook om eerlijkheid en zuiverheid. In mijn optiek moet je als organisatie geen geld aannemen als je dat niet op een verantwoorde manier kunt uitgeven. En ik vind ook dat je bijvoorbeeld eerlijk moet zijn tegen een grote donateur als het project dat hij of zij gesteund heeft, compleet mislukt is. Ook als die donateur er zelf niet achter zou komen. En ik ben van mening dat je als organisatie niet moet gaan dramatiseren, om maar meer geld te werven. Blijf bij de feiten, ook als dat financiële consequenties kan hebben. En het gaat in mijn beleving ook over respect richting donateurs; je moet hen niet behandelen als wandelende portemonnees, maar ook niet zo over hen praten.”

RS: Dat zijn al best wel wat concrete tips. Heb je nog meer tips voor fondsenwervers?

“Ik denk dat het heel belangrijk is dat je als organisatie goed over dit soort zaken hebt nagedacht. En dat je je zienswijze als organisatie ook vastlegt. Je kunt zelfs zover gaan dat je fondsenwervers laat tekenen dat ze zich zullen houden aan die fundraising principles. Ik hoor nog wel eens “ons beleid is dat we dit case by case bekijken”, maar in feite is dat niet meer dan een geformaliseerde afwezigheid van beleid.

Iedere organisatie moet voor zichzelf bepalen welke zaken en vragen voor hen relevant zijn. Dat kan zover gaan als “wat moet een relatiemanager doen als een oudere donateur zegt dat ze nog wel een schilderij heeft waar ze eigenlijk nooit meer naar kijkt, en dat de relatiemanager dat wel mee mag nemen”?

In mijn optiek is het ook belangrijk om een acceptance policy te hebben, dus van welke bedrijven of sectoren neem je wel of geen geld aan? Maar dit kan ook voor particulieren van belang zijn. Neem je bijvoorbeeld geld aan van iemand die gelinkt wordt aan criminele activiteiten? Of als de donatie uit een belastingparadijs wordt overgemaakt?

Maar zelfs als je alles hebt vastgelegd, kan het nog steeds complex zijn. Als je als organisatie bijvoorbeeld hebt besloten om geen geld aan te nemen van de wapenindustrie, wat doe je dan als de CEO van zo’n bedrijf op persoonlijke titel een donatie wil overmaken? Of lastiger, als het geld al is overgemaakt? En wat is überhaupt de definitie van wapenindustrie? Een producent van machinegeweren valt daar duidelijk onder, maar is dat ook in het geval van een producent van rupsbanden die ook onder tanks worden geplaatst?

Uiteraard afhankelijk van hoe realistisch dit is voor een organisatie, maar het is goed om daarover na te denken en dit vast te leggen. Ook om een goed én consistent verhaal naar buiten te hebben.

Iets anders wat belangrijk kan zijn, is een vulnerability policy. Dus wat is het te volgen proces als een donateur mogelijk kwetsbaar is? En dan natuurlijk ook definiëren wanneer iemand kwetsbaar is. Dit kan te maken hebben met leeftijd, wilsbekwaamheid, maar ook met zaken als ziekte.

Maar de praktijk leert vaak dat het hebben van policies alleen niet voldoende is. Het gaat ook om de mindset, zowel van de organisatie als van de fondsenwerver. In mijn visie is het een goed idee om de kwaliteit van relaties te belonen, in plaats van alleen maar op inkomsten te sturen. En verder is het natuurlijk belangrijk om de donateur centraal te stellen. En dat betekent ook dat je jezelf moet zien te verplaatsen in de donateur.”

Gerbren geeft op het IFC, samen met Rina Hillinga en Katalin Kovácsné Béres van SOS Kinderdorpen Internationaal, een workshop over ethiek in fondsenwerving. Het is een co-creatie sessie, dus het is de bedoeling om samen met de deelnemers (actuele) casussen te bespreken, en met conclusies en actiepunten te komen. Zeer praktisch!

Als je voor 16 september boekt dan kan je nog gebruik maken van de Early Bird Tickets die £100 korting geven. En als je de PROMO code FWBLOG22 gebruikt dan krijg je nog eens £75 extra korting! Dus hak snel de knoop door en boek een ticket! (Let op: de kortingen gelden niet voor online tickets.)